Online censuur in Pakistan: hoe werkt het en hoe omzeil je het? (2024)

Pakistan is de snelst groeiende internetmarkt van Zuid-Azië: in januari 2022 had 36,5% van de 227,3 miljoen inwoners toegang tot internet. Dat lijkt weinig, maar in 2001 was dit slechts 1%. Bovendien is het waarschijnlijk dat het aantal internetgebruikers hoger ligt, maar dat onderzoek beperkt werd door Covid-19. Internetgebruikers in Pakistan hebben voornamelijk toegang tot internet via de mobiele telefoon.

De toegenomen belangstelling in social media heeft voor een duidelijke stijging in het internetgebruik gezorgd. Deze stijging heeft ervoor gezorgd dat de Pakistaanse regering verschillende wetten heeft aangenomen die hen de macht geven om online inhoud te blokkeren, verwijderen en censureren. De censuur in Pakistan wordt bewaakt door inlichtingendiensten in te zetten om de online activiteiten van de inwoners van Pakistan in de gaten te houden.

In dit artikel lees je alles wat je moet weten over de online censuur in Pakistan. Wat mogen burgers niet zien of doen? Waarom worden zaken gecensureerd? En is er een manier om deze censuur te omzeilen?

Toenemende censuur

Onder het voorwendsel om de nationale veiligheid en de integriteit van de islamitische moraal te beschermen, heeft de Pakistaanse regering de censuur actief gericht op politieke groeperingen, religieuze minderheden en degenen die het leger of de overheid online bekritiseren.

Op dit moment blokkeert de Pakistaanse Telecommunicatie Autoriteit (PTA) jaarlijks meer dan 80.000 websites en 200.000 links. Dit doet het op basis van ‘aanstootgevende moraliteit’ of obsceniteit. Het enorme censuurprogramma in Pakistan is opgezet om individuele vrijheden te beperken: inclusief de vrijheid van meningsuiting. Een diepgewortelde aangelegenheid in de ultra-nationalistische Pakistaanse samenleving.

Waarom is er censuur in Pakistan?

Volgens gegevens die verstrekt worden door de Open Observatory of Network Interference (OONI), is de meerderheid van de censuur in Pakistan gericht op p*rnografie, sites die de islamitische religie in twijfel trekken, godslasterlijke inhoud bevatten en websites of blogs die politieke of religieuze rebelsheid promoten.

Maar waarom is er eigenlijk censuur in Pakistan?

• De regering wil de morele standaard van de staatsgodsdienst handhaven door inhoud te verbieden die de religie in twijfel trekt.
• De regering wil politiek afwijkende meningen het zwijgen opleggen door online kritiek op acties van de overheid of het leger niet toe te staan.

In de afgelopen jaren is de PTA ook overgestapt op het blokkeren van instrumenten die de censuur kunnen omzeilen. Denk hierbij aan proxy’s en VPN’s. Dit soort instrumenten geven de inwoners van Pakistan namelijk de vrijheid om het internet te gebruiken zoals zij dit willen, zonder dat de inlichtingendiensten ze in de gaten kunnen houden.

Wat wordt er in Pakistan gecensureerd?

Als diepreligieuze staat beweert de Pakistaanse regering dat de focus vooral op de censuur van tegenstrijdige opvattingen en satire op de islam ligt. Soms lijkt de reden voor een verbod of beperking op internet echter eerder politiek.

p*rnografie

p*rnografie kijken in nog altijd illegaal in Pakistan. In 2022 heeft de Pakistaanse Telecommunicatieautoriteit (PTA) stappen genomen om de toegang tot meer dan 150.000 websites en pagina’s met ‘schunnige inhoud’ te blokkeren. Hoewel je in Pakistan wel toegang krijgt tot platformen als Reddit, blokkeert de overheid specifiek p*rnogerelateerde subreddits en fora ook.

Uit een rapport van de PTA aan het Pakistaanse Hooggerechtshof blijkt zelfs dat er een lijst met 400.000 additionele links aan de ISP’s (Internet Service Providers) werd overhandigd. De PTA heeft deze links daarentegen niet volledig kunnen censureren gezien dit te hoge kosten voor de ISP’s met zich meebracht.

Satire

Satirische websites die door de Pakistaanse regering als een ‘aanval’ op de islam worden gezien, worden door de PTA gecensureerd. Ook satire over de politici in het land of hun beleid is in Pakistan een no-go.

Zo meldde de Digital Rights Foundation dat de Khabaristan Times, de Pakistaanse versie van de satirische website The Onion, sinds 25 januari 2018 geblokkeerd is voor Pakistaanse gebruikers. Tevens leidt een poging tot het bezoeken van de website van het Franse satirische tijdschrift Charlie Hebdo vanuit Pakistan tot een omleiding naar een bericht met de tekst: “Blijf veilig! Deze website is niet toegankelijk. De site die u probeert te openen, bevat inhoud die volgens de wet verboden is voor kijkers in Pakistan.”

Anti-islamitische inhoud

Een van de meest beruchte voorbeelden van de censuur in Pakistan was de blokkade van YouTube naar aanleiding van de publicatie van anti-islamitische video The Innocence of Muslims.

In januari 2016 kwam een gelokaliseerde versie van het YouTube platform, YouTube PK, online. De Pakistaanse overheid stond het gebruik van het platform pas toe op het moment dat Google ermee instemde om verwijderingsverzoeken te accepteren. Dit gaf de regering de mogelijkheid om ‘aanstootgevende inhoud’ zelf te verwijderen.

Van de 80.000 internetpagina’s die op dit moment onder de censuur in Pakistan vallen wordt zo’n 25% geblokkeerd, omdat ze de islam of het ‘islamitische moreel’ in twijfel trekken. In een van de meest beruchte zaken hebben anti-terrorismerechtbanken Rizwan en Saqlain Haider een 13-jarige gevangenisstraf gegeven voor het delen van ‘hatelijke berichten over de metgezellen van de profeet Mohammed’ op Facebook.

Social media platforms

Er zijn momenten geweest waarop ook bepaalde social media platforms niet geblokkeerd werden in Pakistan. De NetBlocks Internet Observatory en Digital Rights Foundation bemerkten dat de Pakistaanse regering in reactie op de gewelddadige Tehreek-e-Labaik protesten, social media en content-gebaseerde websites blokkeerde. Hieronder vielen Twitter en Facebook.

Sterker nog: alle grote Pakistaanse (mobiele) telefonie-serviceproviders hebben in deze periode (2018) beperkingen in moeten voeren op het verzoek van de PTA. Ze hebben de volledige toegang pas weer hersteld toen de protesten ten einde liepen. Dit betekent dat de vrijheid van meningsuiting van de inwoners van Pakistan tijdens deze protesten enorm beperkt werd.

Hoe censureert de Pakistaanse regering het internet?

De Pakistaanse regering heeft een scala aan instrumenten die hen helpen het internet te censureren. Naast hun samenwerking met ISP’s en particuliere organisaties om specifieke inhoud of websites te blokkeren, hebben ze ook wettelijke ondersteuning voor hun acties.

De PTA blokkeert websites door middel van DNS-sabotage, het gebruik van HTTP-proxy’s en door de IP-adressen van websites te blokkeren. Met volledige controle over de internetinfrastructuur is het blokkeren van websites niet moeilijk. Daarnaast werkt Pakistan af en toe samen met grotere partijen. Zo staan websites als Facebook, Google of Twitter continu onder druk van de Pakistaanse autoriteiten om bepaalde inhoud te censureren.

Waarom de Pakistaanse regering het internet kan censureren, vertellen we je hierna.

De Prevention of Electronic Crimes Act (PECA)

De in 2016 aangenomen Prevention of Electronic Crimes Act, is een belangrijk stuk wetgeving dat de Pakistaanse regering gebruikt om politieke en religieuze afwijkende meningen online strafbaar te stellen. De richtlijnen van de PECA geven de overheid, de PTA en het leger de mogelijkheid om online inhoud te censureren. Het geeft ze zelfs de mogelijkheid om juridische stappen te nemen tegen degenen die beschuldigd worden van deze ‘criminele activiteiten’.

De wet staat zware straffen toe van gevangenisstraffen tot 14 jaar en boetes tot 50 miljoen roepies. In artikel 20 van de PECA, het artikel dat gaat over smaad misdrijven in digitale ruimtes, staat de Pakistaanse regering toe om gevangenisstraffen van maximaal 3 jaar, en een boete van 10 miljoen roepie op te leggen. Artikel 20 wordt dan ook routinematig gebruikt om online commentatoren het zwijgen op te leggen.

In 2021 heeft de Pakistaanse regering een nieuwe wet aangenomen om het oorspronkelijke doel van de PECA beter na te leven. PECA was namelijk eigenlijk bedoeld om online veiligheid te vergroten. Door de nieuwe wet richt de wet zich meer op de cybersecurity van overheidsinstanties. Het nieuwe framework geeft bijvoorbeeld richtlijnen voor het (online) delen van informatie tussen verschillende instanties.

De antiterrorismewet van 1997 is een tweede instrument om online vrijheid van meningsuiting een strafbare daad te maken. Er zijn verschillende gedocumenteerde gevallen waarin de regering personen veroordeeld heeft op grond van sectie 11-W: het delen van “moreel verwerpelijke” inhoud op Facebook.

Het blokkeren van websites

De Pakistan Telecommunication Authority (PTA) heeft Pakistaanse ISP’s bevolen om met behulp van DNS-manipulatie en het gebruik van HTTP proxy’s, meer dan 100.000 websites te blokkeren. De Pakistan Telecommunication Company Limited (PTCL) zorgt er met strikte licentievoorwaarden voor dat alle ISP’s zich aan dit soort bevelen moeten houden.

Naast het blokkeren van de toegang tot verschillende websites op het internet, heeft onderzoek van de Canadese Citizen Lab groep aangetoond dat de Pakistaanse overheid technologie van het Canadese bedrijf Netsweeper gebruikt, om politieke en sociale inhoud op het PTCL-netwerk te filteren.

Toezicht door Pakistaanse autoriteiten

De PECA-wetgeving zorgde ervoor dat Pakistaanse autoriteiten toezicht kunnen houden op de digitale communicatie van de inwoners. Ze mogen persoonlijke gegevens maximaal een jaar bewaren én hebben de vrijheid om deze gegevens met buitenlandse overheden en instanties te delen. Daarnaast stelt de PECA de Pakistani Federal Investigation Agency (FIA) in staat om gegevens en apparaten zonder gerechtelijk bevel in beslag te nemen. Zo kan de FIA toegang krijgen tot de benodigde data en versleutelingen om het internetgebruik van de gebruiker te ontsleutelen.

De Pakistaanse regering heeft flink in technologie zoals FinFisher geïnvesteerd. Op deze manier kunnen ze meeluisteren met privé communicatie. Daarnaast kunnen ze op afstand gegevens verzamelen middels bijvoorbeeld keylogging, het gebruik van de webcam of microfoon en zelfs opgeslagen wachtwoorden.

Naast de PECA maakt de overheid gebruik van de Investigation for Fair Trial Act 2013. Deze wet staat ook bekend onder de naam ‘Electronic Transaction Ordinance en de Pakistan Telecommunications Re-organisation Act’. Zo kunnen ze grootschalig toezicht te houden op het internetgebruik van de Pakistaanse inwoners én hun persoonlijke informatie te verzamelen.

Staatsinternet van de Pakistaanse overheid

Het grootste deel van de internet-infrastructuur in Pakistan ligt in de handen van de Pakistan Internet Exchange (PIE). PIE functioneert vervolgens weer onder toeziend oog van het staatsbedrijf Pakistan Telecommunication Company Limited (PTCL). Door ervoor te zorgen dat het grootste deel van het internetverkeer in het land door de PIE gaat, kan de PTCL de ISP’s strikte licentievoorwaarden opleggen. Zo dwingt het hen om aan de censuurverzoeken van de PTA’s te voldoen.

Het verwijderen van content

De Pakistaanse regering vraagt Facebook, Twitter en Google regelmatig om de in haar ogen ‘aanstootgevende inhoud’ in Pakistan te blokkeren. Facebook beweert dat het in 2020 al meer dan 2.300 verzoeken van de Pakistaanse autoriteiten heeft ontvangen. Het gaat hierbij om verzoeken om informatie over duizenden gebruikersaccounts.

Hoewel Facebook vroeger aan dit soort eisen voldeed, heeft de techgigant besloten geen informatie meer door te geven aan de Pakistaanse regering. Toch blijft de Pakistaanse overheid vragen om informatie over de gebruikers.

Aanvallen op online journalisten

Er was in 2017 een flinke stijging in het aantal journalisten en bloggers die online kritisch waren over de Pakistaanse regering. Dit leidde tot een ernstige beperking van de vrijheid op meningsuiting. Destijds werden vijf burgerrechtenactivisten ontvoerd uit verschillende steden in Pakistan. Het ging om de dichter Salman Haider, bloggers Waqas Goraya, Aasim Saeed, en Ahmad Raza Naseer, en sociale rechtenactivist Samar Abbas. Alle vijf de activisten waren uitgesproken critici van islamitische militie en het Pakistaanse leger en deelden hun kritiek regelmatig op het internet.

Sinds de ontvoering is er niets meer van Samar Abbas gehoord. Waqas Goraya vluchtte bij vrijlating naar Nederland, bewerend dat de Pakistaanse veiligheidstroepen hem hadden gemarteld.

Begin 2017 publiceerde de FIA, gebruikmakend van de bevoegdheden die hen door de PECA waren verleend, een lijst van 200 social media gebruikers die openlijk kritisch waren over het Pakistaanse leger. Hun apparaten werden direct in beslag genomen voor forensische analyse. Hoewel de cijfers ná deze periode onduidelijk zijn, zegt de afname van openbare politieke kritiek misschien genoeg. De maatregelen lijken effectief genoeg om de bevolking ervan te weerhouden terug te vechten.

Hoe kun je de censuur in Pakistan omzeilen

De censuur in Pakistan is een duidelijke schending van de mensenrechten. Als je in Pakistan woont, of hier binnenkort naartoe reist, is het belangrijk te weten hoe je de censuur die we in dit artikel besproken hebben kunt omzeilen. Zo kun je jouw vrijheid van meningsuiting gewoon uitoefenen: ook binnen de grenzen van het land. Wil je het internet in Pakistan vrij kunnen gebruiken? Dan moet je een aantal belangrijke stappen nemen:

• Gebruik een VPN of proxy om geblokkeerde websites te kunnen bezoeken.
• Gebruik een pseudoniem, wanneer je jezelf aanmeldt voor online diensten.
• Wil je verboden inhoud delen? Doe dit dan ook onder een pseudoniem.

Neem je deze veiligheidsmaatregelen niet, dan kun je verwachten dat iedere stap die jij online doet, door de regering gevolgd wordt. Daarnaast heb je zonder VPN geen toegang tot sommige websites, waaronder satirische publicaties zoals the Onion, en enkele social media platforms.

Is het gebruik van een VPN legaal in Pakistan?

Een VPN (Virtual Private Network) leidt je internetverkeer om en maskeert je online activiteit. Dit betekent dat je het ook kunt gebruiken om de censuur en het toezicht van de overheid in ieder land te omzeilen: dus ook Pakistan.

Ondanks de toenemende internetcensuur en het toezicht door de Pakistaanse veiligheidsdiensten, zijn VPN-services op dit moment legaal te gebruiken in Pakistan. Wel verplicht de overheid burgers dat ze bij hun ISP registreren dat ze een VPN gebruiken. Hierbij moeten ze hun oorspronkelijke IP-adres opgeven, alsmede de VPN-provider die ze gebruiken, waarom ze de VPN gebruiken en andere persoonsgegevens.

Dit gezegd hebbende, onze connecties in Pakistan gebruiken zelf VPN’s zonder problemen. Zij hebben hun IP-adressen en VPN-provider nooit geregistreerd en zijn niet in de problemen gekomen met de overheid. Toch willen we benadrukken dat dit individuele ervaringen zijn. Als je besluit een VPN te gebruiken om Pakistaanse censuur te omzeilen, ga je alsnog tegen de wet in. Dit is altijd op eigen risico.

Bovendien monitort de PTA al het internetverkeer met Deep Packet Inspection (DPI). Als er een vermoeden is dat je een VPN gebruikt die niet gemonitord wordt door de overheidsinstanties, dan wordt de toegang tot websites geblokkeerd.

Welke VPN kun je het beste gebruiken in Pakistan?

Een goede VPN-aanbieder helpt je niet alleen om blokkades te omzeilen, maar zorgt er ook voor dat je het internet anoniem kunt gebruiken. In het geval van Pakistan, betekent dit dat je beter geen VPN-aanbieder gebruikt die goedgekeurd is door de regering: de kans is groot dat deze je activiteit volgen en vastleggen.

Ook is het slim om voor een VPN-provider te kiezen die obfuscated servers heeft. Deze verborgen servers zorgen ervoor dat de DPI van de Pakistaanse overheid niet ziet dat je een VPN gebruikt. De VPN-aanbieders die we hieronder verder uitlichten hebben allemaal features die verbergen dat het VPN’s zijn. Zo zorgen ze ervoor dat je censuur kunt omzeilen en anoniem gebruik kunt maken van het internet.

We geloven in een vrij internet, maar willen daarentegen wel benadrukken dat je eigen veiligheid altijd voorop moet staan. Zorg er dus voor dat je jezelf altijd beschermt online, zeker in een land als Pakistan. Ook al zijn VPN’s niet illegaal in Pakistan, de overheid kan wellicht andere redenen vinden om iemand te straffen die iets doet waar ze het niet mee eens is.

NordVPN

NordVPN is een provider die zich inzet voor de online veiligheid van zijn gebruikers. Met de ijzersterke AES-256 bit encryptie en OpenVPN en NordLynx protocollen ben je ervan verzekerd dat je gegevens goed versleuteld zijn. Bovendien heeft NordVPN speciale obfuscated servers. Hiermee verbergt de dienst dat je een VPN gebruikt. Voor internetproviders lijkt het alsof je reguliere HTML-data verzendt en dus op een normale manier het internet gebruikt. De kans dat de DPI van de Pakistaanse overheid ziet dat je NordVPN gebruikt is dus klein.

Bovendien biedt NordVPN een gratis proefperiode aan. Als je gebruikmaakt van de 30-dagen geld-terug-garantie, kun je gewoon op vakantie of zakenreis naar Pakistan. Zodra je terugkomt, kun je je geld terugvragen en heb je de service helemaal gratis gebruikt. NordVPN biedt echter ook thuis vele voordelen. Zo kun je er wereldwijd films en series mee streamen. Krijg bijvoorbeeld in Nederland makkelijk toegang tot de Amerikaanse Netflix of de gratis streamingdienst Pluto TV.

Geen toegang tot deze VPN?

Kun je de websites van de bovengenoemde VPN-aanbieder niet bereiken? Dan is dit omdat de website geblokkeerd is in Pakistan. Je kunt de volgende dingen doen om de website alsnog te bereiken:

• Probeer een andere aanbieder. Een gratis VPN kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat je de website wel bereikt. Download de gratis VPN, en bezoek hiermee de website van de premium VPN naar keuze.
• Gebruik een website proxy om de website van de VPN-aanbieder te bereiken. Een proxy werkt voor korte tijd, maar op de lange tijd is een betrouwbare VPN-service veiliger gezien het je zowel anonimiteit als veiligheid biedt.
• Probeer de VPN-websites via je mobiele internet te bezoeken.

Reis je binnenkort naar Pakistan en wil je de blokkades op locatie graag omzeilen? Meld je dan vooraf aan bij een VPN-aanbieder.

Conclusie

Pakistan heeft de afgelopen tien jaar met veel economische, religieuze en politieke onzekerheid te kampen gehad. Het land heeft met best wat terroristische aanslagen te maken gehad, en in reactie hierop ook met een gigantische toename in de inspanningen van de regering om politieke of religieus afwijkende meningen te censureren. Nieuwe regelgeving zoals PECA en recent de negatieve focus op kritische journalisten, zijn ongetwijfeld zorgwekkend en zorgen voor een ernstige online censuur binnen de Pakistaanse grenzen.

Bevind je jezelf in Pakistan en wil je zeker weten dat je online gegevens veilig zijn? Dan is het gebruik van een VPN een belangrijke eerste tap. Een VPN helpt je om online anoniem te blijven: maar dit is geen garantie. Gebruik je bijvoorbeeld jouw echte naam en e-mail om jezelf voor een dienst aan te melden, dan ben je niet langer anoniem. Hoewel we mensen wereldwijd willen helpen om het internet vrij te kunnen gebruiken, moet je niet vergeten dat dit artikel niet als juridisch advies moet worden opgevat.

Ben je geïnteresseerd in de internetcensuur in andere landen? Bekijk dan ook onze volgende artikelen:

• Verenigde Staten
• China
• Rusland
• Qatar
• Oekraïne
• Belarus
• Iran
• India
• Egypte
• Verenigd Koninkrijk
• Turkije
• Venezuela
• Cuba
• Vietnam
• Verenigde Arabische Emiraten
• Saoedi-Arabië

David JanssenAuteur

Cybersecurity analist

David is cybersecurity analist en een van de oprichters van VPNgids.nl. Sinds 2014 heeft hij internationale ervaring opgedaan in het werken met overheden, NGO’s en de private sector als cybersecurity- en VPN-deskundige en adviseur.

Meer artikelen uit de sectie Censuur

Wat is AI Overviews en hoe kan ik het proberen?

17 mei 2024

Krijg overal toegang tot Imagine with Meta AI

13 juni 2024

Zo krijg je toegang tot Anthropics Claude in Nederland

17 mei 2024